NEWSLETTER 01/2005

EUROPEJSKI TYTUŁ EGZEKUCYJNY DLA ROSZCZEŃ BEZSPORNYCH

Zasada wzajemnego uznawania przez Państwa Członkowskie Unii Europejskiej  decyzji sądowych doprowadziła do utworzenia europejskiego obszaru sądowniczego w zakresie wykonywania orzeczeń sądowych w sprawach o zapłatę.

Europejskim aktem prawnym idącym najdalej w kierunku tworzenia jednolitego obszaru sądowniczego jest Rozporządzenie nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. o ustanowieniu Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych.
Rozporządzenie weszło w życie 21 stycznia 2005 roku i stosuje się je w całości od dnia 21 października 2005 roku do wydanych orzeczeń, zatwierdzonych lub zawartych ugód sądowych oraz dokumentów sporządzonych lub zarejestrowanych jako dokumenty urzędowe po wejściu w życie rozporządzenia. Jego atrakcyjność dla międzynarodowego obrotu prawnego polega na minimalizowaniu procedury poprzedzającej postępowanie egzekucyjne w innym państwie unijnym.
Skutkiem rezygnacji Państw Członkowskich z przysługującej im części ich władzy sądowej w zakresie zezwalania na uznawanie i wykonywanie orzeczeń zagranicznych (określanej mianem exequatur),  wprowadzona została zasada:

1.    wzajemnego uznawania decyzji sądów Państw Członkowskich Unii Europejskiej
2.    traktowania orzeczeń dla celów ich wykonania tak, jak orzeczeń krajowych - o ile są opatrzone tzw. zaświadczeniem Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego.

Rozporządzenie stosuje się do roszczeń o zapłatę  kwoty pieniężnej, która stała się wymagalna lub której termin wymagalności został określony w orzeczeniu sądów czy trybunałów Państw Członkowskich, w postanowieniach, nakazach egzekucyjnych, orzeczeniach o kosztach urzędników sądowych i w temu podobnych dokumentach oraz do ugód zatwierdzonych przez sąd lub zawartych przed sądem oraz dokumentów urzędowych, w tym dotyczących zobowiązań alimentacyjnych (wydanych i podpisanych przez upoważnioną w danym Państwie Członkowskim władzę), w których dłużnik zgodził się co do roszczenia.

Chodzi zatem o takie roszczenia pieniężne, które definiowane są jako tzw. roszczenia bezsporne, a co do których dłużnik:

1.    wyraził zgodę na roszczenie  - przez uznanie lub ugodę,
2.    zaniechał obrony,
3.    mimo początkowego przeczenia roszczeniu - zaprzestał działania w sprawie sądowej  - co w polskiej procedurze cywilnej może zostać uznane za przyznanie twierdzeń wierzyciela w toku procesu (art.230 kodeksu postępowania cywilnego).

Rozporządzenie wprowadza do krajowego prawa procesowego zasadę, według której w postępowaniu egzekucyjnym "orzeczenie, któremu nadano zaświadczenie Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego, podlega wykonaniu na takich samych warunkach jak orzeczenie wydane w Państwie Członkowskim wykonania" jako orzeczenie wykonalne, bez względu na kryterium prawomocności.

Oznacza to, że orzeczeniu takiemu w Polsce należy nadać klauzulę wykonalności i skierować je do egzekucji.

Czy egzekucja taka jest nieuchronna i niemożliwa do odparcia?
Na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć przecząco, choć ilość instrumentów prawnych służących obronie staje się bardzo istotnie ograniczona.
Odpadają merytoryczne zarzuty przeczące istnieniu długu, które mogą i powinny być podnoszone w toku postępowania poprzedzającego wydanie orzeczenia przez sąd czy trybunał Państwa Członkowskiego, orzekający o zasadności  roszczenia o zapłatę. To samo dotyczy zarzutów kwestionujących samo nadanie orzeczeniu zaświadczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego. Nadanie zaświadczenia nie może być przedmiotem kontroli w Państwie Członkowskim wykonania orzeczenia.
Pozostają zatem zarzuty formalne (proceduralne), oparte bądź to o przepisy Rozporządzenia NR 805/2004 bądź to o przepisy prawa krajowego Państwa Członkowskiego wykonującego orzeczenie.
Do tych pierwszych  należą:
- wnioski zmierzające do uchylenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego, kierowane do sądu kraju orzekania, ze względu na oczywistą bezzasadność jego wydania, wobec wymogów  Rozporządzenia NR 805/2004,
- wnioski (kierowane do sądu kraju wykonania orzeczenia któremu nadano zaświadczenie o Europejskim Tytule Egzekucyjnym) o odmowę wykonania skutkiem kolizji z wcześniejszym orzeczeniem (wydanym na tej samej podstawie i wobec tych samych stron, podlegającym uznaniu w Państwie Członkowskim wykonania, a zarzut w sprawie niemożności pogodzenia orzeczeń nie mógł być podniesiony w postępowaniu sądowym w Państwie Członkowskim wydania orzeczenia).

Zarzuty przeciwko wykonaniu Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego w Polsce będą mogły być sformułowane przede wszystkim w tzw. powództwie przeciwegzekucyjnym, na podstawie przepisów art. 840 i n. Kodeksu postępowania cywilnego, zwłaszcza w oparciu o istniejące wzajemne roszczenia pieniężne dłużnika wobec wierzyciela, możliwe do potrącenia.

Andrzej Mikulski

radca prawny

Newsletter jest dostarczany bezpłatnie Klientom kancelarii Mikulski & Wspólnicy. Treść biuletynu opracowana jest przez prawników kancelarii i nie jest  formą doradztwa prawnego.