Newsletter 44/2015

Komentarze

 

 

SUKCESJA[1]

Pierwsi Budowniczowie III Rzeczpospolitej powoli odchodzą – albo definitywnie, albo na drugi plan. Ale ich przedsiębiorstwa trwają. Różne aspekty przekazywania majątku będziemy opisywać w kolejnym cyklu naszych artykułów.

WYSTĄPIENIE ZE SPÓŁKI OSOBOWEJ NA PRZYKŁADZIE SPÓŁKI JAWNEJ CZ. 1

Decyzji o wystąpieniu ze spółki towarzyszą zwykle duże emocje. Tym gorętsze, im większy majątek. Tym bardziej, im większe zaangażowanie wspólników i dłuższa współpraca, które zaowocowały majątkiem spółki. Jednakże, zakończenie aktywności gospodarczej w roli wspólnika spółki nie musi prowadzić do likwidacji spółki. Gdy wolą pozostałych wspólników jest dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa w formie spółki, powstaje zagadnienie wzajemnych rozliczeń między występującym wspólnikiem a spółką. Dzieje się tak też w spółce osobowej.

 

Jak zatem rozliczyć zainwestowane w spółkę kapitał, czas, ambicje i pasje ?

 

Udział kapitałowy

Modelowe rozwiązanie – ale tylko dotyczące majątku – dostarcza ustawodawca w art. 65 kodeksu spółek handlowych.

Emocje, ambicje wspólników – krew, pot i łzy – umknęły uwadze ustawodawcy, który nie zdefiniował ich wartości.

 

Wspólnikowi występującemu ze spółki należy wypłacić w pieniądzu wartość udziału kapitałowego, ustalonego na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki[2].

 

Norma powyższa jest stosowana odpowiednio w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółek osobowych innego typu niż spółka jawna, np. ze spółki partnerskiej czy komandytowej. Dlatego, przed wystąpieniem, należy poznać zasady wzajemnych rozliczeń pomiędzy występującym wspólnikiem a pozostającą na rynku spółką.

 

Wartość rozliczaną przy wystąpieniu wspólnika ze spółki jest udział kapitałowy. Ustawodawca, w kodeksie spółek handlowych, posługuje się tym pojęciem niekonsekwentnie , dlatego jego znaczenie należy odczytywać z kontekstu, w jakim zostało użyte.

Czym zatem jest udział kapitałowy przy wystąpieniu ze spółki ? Jest wartością majątkową odzwierciedlającą udział występującego wspólnika w majątku spółki. A więc udział kapitałowy odnosi się do zakumulowanych przez lata wartości majątkowych spółki, takich, jak np.: nieruchomości, wierzytelności, prawa na dobrach niematerialnych, a nie odnosi się do rozliczenia zysków z bieżących interesów. Powszechny brak kapitału w rękach wspólników – założycieli sprawiał, że majątek spółki powstawał zwykle z inwestowania w spółkę niepodzielonego i niewypłaconego wspólnikom zysku. Taki zysk, np.: zgromadzony na rachunku bankowym spółki, stanowi część majątku spółki, który jest brany pod uwagę przy ustalaniu i rozliczaniu udziału kapitałowego wspólnika. A co z rozliczeniem emocji – innego wkładu osobistego, różnego niż kapitał ?

 

Umowa z występującym wspólnikiem

 

Rozliczenie udziału kapitałowego między spółką a występującym wspólnikiem nie jest obowiązkowe. Może przebiegać według modelu opisanego w art. 65 k.s.h., albo według innego modelu[3]. Często jest opisywane w samej umowie spółki, sporządzanej w chwili jej powstania. Może być także przedmiotem innej umowy, zawartej później, także dopiero przy wystąpieniu wspólnika ze spółki. Wobec powyższego, zgodnie z zasadą swobody umów, strony mogą zawrzeć umowę , w której kwestię rozliczenia udziału kapitałowego uregulują odmiennie, niż przewiduje ustawodawca w art. 65 k.s.h.

 

W każdym razie, mechanizm wprowadzony przez ustawę ma za zadanie chronić występującego wspólnika na wypadek, gdyby umowa spółki lub późniejsze porozumienia pominęły rozliczenie kapitałowe. Miejscem rozliczenia zasług są umowy !

 

W każdej spółce, także w tych dobrze prosperujących, o dużym majątku, wystąpienie wspólnika i konieczność rozliczenia udziału kapitałowego może spowodować znaczne uszczuplenie majątku spółki i osłabienie jej płynności finansowej. W konsekwencji, w interesie spółki i pozostających w niej wspólników leży złagodzenie skutków wystąpienia wspólnika ze spółki, np.: poprzez zawarcie umowy o zwolnienie z długu, obniżenie wartości udziału kapitałowego lub rozłożenie wypłat na części. Zatem, możliwe jest zawarcie porozumienia , w którym występujący wspólnik zwolni spółkę z zapłaty kwoty odpowiadającej wartości jego udziału kapitałowego lub odwrotnie – spółka zrekompensuje osobiste zaangażowanie przez zapłatę, z naddatkiem.

 

I przeciwnie. Jeżeli zagadnienie wzajemnych rozliczeń zostało pominięte w umowie, a spółka i występujący z niej wspólnik nie dojdą do porozumienia w sprawie rozliczeń, konieczne będzie ustalenie wartości udziału kapitałowego występującego wspólnika na zasadach opisanych w art. 65 k.s.h. Oznacza to konieczność sporządzenia tzw. bilansu zbywczego (o czym w kolejnym odcinku).

 

 

 

Anna Dziuba

radca prawny